Voedselpark Slochteren,Stichtinglaan, Slochteren de stichting is opgericht op 1-2-2019 KVK nummer : 73862746 RSIN: 859690507
Slochteren
Stichting Voedselpark
Privacy
Stichting Voedselpark Slochteren
Op weg naar een aantrekkelijke zelfvoorzienende samenhorige leefomgeving
Inleiding
Het hieronder beschreven project heeft als doel om een positieve bijdrage te leveren
aan de onder de probleemstelling geschetste problemen.
Probleemstelling
Gemeentelijke taken
Door decentralisatie van de overheidstaken zijn de gemeenten sinds 2015
verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan ouderen. Dit legt een
zware druk op de gemeenten.
Demografische ontwikkeling
In de krimpgebieden van de provincie Groningen en zeker in het aardbevingsgebied
van het Groningse gasveld is een stagnatie in woningverkoop. Hierdoor zullen de
inwoners met een koopwoning nauwelijks verhuizen. Zieken en ouderen zullen
noodgedwongen langer zelfstandig moeten blijven wonen, waardoor de kans op
vereenzaming groot is.
Gezondheidsontwikkeling
Onder de bevolking komt veel overgewicht voor, zelfs bij de kinderen op de
basisschool. Ongezonde eetgewoonten en weinig beweging is een van de oorzaken.
Kennis schoolkinderen
Doordat het, vaak al bewerkte, eten over het algemeen in winkels wordt gekocht is
er een grote afstand tot de oorsprong van het voedsel ontstaan. Schoolkinderen
weten vaak niet dat hun voedsel afkomstig is van het land.
Voedselproductie
Door de afnemende biodiversiteit, bodemkwaliteit en klimaatverandering komt de
voedselproductie steeds verder onder druk te staan.
Doelstelling project
Onze doelstelling is om een kleine bijdrage te leveren aan het verzachten van
bovenstaande pijnpunten.
Om dit te bereiken willen wij een voedselpark in Slochteren aanleggen en
onderhouden. Staatsbosbeheer heeft aan ons hun perceel van 1 ha aan de
Stichtinglaan ter beschikking gesteld. Het toekomstige Voedselpark grenst aan het
natuurgebied “de Baggerputten”. Het voedselpark wordt door en voor de inwoners
opgezet.
Het voedselpark zal bestaan uit hoge bomen (zoals kastanje), wat lagere bomen
(appel), struiken (bessen), kruidlaag (aardbeien), klimplanten (kiwi/druif) en
meerjarige groenten (eeuwig moes). Dit levert de mogelijkheid om voedsel te
produceren in ecosystemen die het milieu en de biodiversiteit verbeteren. Het hoeft
niet steeds opnieuw te worden aangeplant, het voorkomt erosie, legt CO 2 vast in de
bodem, zorgt voor groeiende bodemvruchtbaarheid en kan worden beheerd zonder
spuitmiddelen en met weinig arbeid. Dat kan door een ontwerp te maken waarin je
meer met de natuur meewerkt in plaats van er tegenin.
In het voedselpark worden vooral bomen en struiken geplant, die vruchten of andere
producten leveren, die gebruikt kunnen worden door mensen. Lang niet alle vruchten
worden gebruikt door mensen. Te hoog hangend, beschadigd en aangetast, klein of
te vroeg gevallen fruit worden door dieren verzameld en gegeten.
De aanplant van een voedselpark voorziet in veel en gevarieerd voedsel voor talrijke
diersoorten. Zoals vogels die allerlei soorten bessen en andere zachte vruchten
eten. Te verwachten zijn appelvinken, boomklevers, mezen en ook spechten die
zaden uit hardere pit hakken of kraken en vervolgens opeten. Ook zoogdieren zoals
marters, das, vos die graag (gevallen) fruit en bessen en kersen eten. Muizen en
andere knaagdieren die naast het direct eten van vruchten ook kersenpitten en
noten verzamelen als wintervoorraad. Reeën en hazen genieten van twijgen, blad
en vruchten. Insecten zoals kevers, vlinders, wespen en mieren die van gistend
overrijp fruit eten. Daarnaast dient de bloesem van veel vruchtdragers als
uitstekende nectar- en stuifmeelbron voor insecten. Bij een goede diversiteit van
vruchtdragende bomen en struiken is een grote spreiding in bloei en vruchtdragende
periode. Hierdoor zullen dieren over een lange periode profijt hebben van het
voedselaanbod.
De aanwezigheid van veel insecten zorgt voor extra aantrekkingskracht op
insectenetende dieren. Zoals amfibieën, gewone padden en bruine kikkers komen af
op de insectenrijkdom rondom gevallen fruit. Dus indirect heeft het ook een gunstig
effect op dieren die niet direct van de vruchten zelf leven.
Om de ‘natuur’ zoveel mogelijk zijn gang te laten gaan, zullen er beperkt paden
aangelegd worden. Alleen buitenom, met één of twee oversteek mogelijkheden,
worden paden aangelegd die voor iedereen toegankelijk zijn, ook voor rolstoel,
rollator en kinderwagen. Daarnaast zullen een aantal kleine paadjes worden
aangelegd op het moment dat er geoogst kan worden, deze worden gemaaid. Het
maaisel zal als mulch op het terrein blijven. Verder zal er weinig onderhoud
plaatsvinden in het bosgedeelte, misschien wat snoeiwerk van struiken naast het
pad en van de fruitbomen. Houtopschot zal, als het te groot wordt of andere planten
hindert, worden verwijderd.
Natuurlijk zal het ingrijpen in het moestuingedeelte meer noodzakelijk zijn. Het is de
bedoeling om alleen tijdens de aanlegfase een gedeelte van de toekomstige
moestuinbedden de grond te bewerken (bijv. frezen).
Het andere deel zal door verstikking, afdekken met karton en een dikke laag stro,
voorbereid worden. Aangezien het nu grasland is zal dit waarschijnlijk twee jaar
duren voordat het wortelstelsel ook verdwenen is.
De moestuinbedden en beplanting zullen volgens de ‘Schijnbare chaos’ methode
van Frank Anrijs worden aangelegd en beheerd. De bedden worden afgedekt met
een dikke laag compost en hierin wordt geplant. Vervolgens wordt er een mulchlaag
over de niet beplante bodem gelegd om het kiemen van onkruid zoveel mogelijk te
beperken. Om het bodemleven zo min mogelijk te verstoren zullen alleen de
wortelgroentes (prei, radijs etc) en onkruiden met wortel en al uitgetrokken worden.
De andere groenten worden bovengronds afgesneden.
Bij het winterklaar maken zal wederom een compost- en mulchlaag op de bedden
worden aangebracht, zodat in het voorjaar weer geplant kan worden. Als de
mulchlaag goed is aangebracht, hoeft er weinig gewied te worden.
Naast éénjarige groenten worden ook zoveel mogelijk meerjarige groenten geplant,
waardoor het bodemleven nog minder verstoord zal worden.
Het voedselpark zal openbaar zijn. De bezoekers zullen goed geïnformeerd worden
over de ‘spelregels’ en het waarom ervan. Hiermee wordt een aantrekkelijke
zelfvoorzienende en samenhorige leefomgeving gecreëerd. Het gebruik van lokaal
geproduceerd voedsel, eten met de seizoenen, is goed voor het milieu. Er worden
minder voedselkilometers afgelegd.
Subdoelstellingen
1. Basisscholen worden actief betrokken bij het gehele project. We zullen faciliteren
bij een educatiefprogramma. Hierbij zullen de kinderen zowel theoretische als
praktische kennis, aangepast aan hun leeftijd, opdoen. Ze krijgen inzicht in de
samenwerking van bodem-, planten- en dierenleven tot het produceren van lekkere
en gezonde gewassen en hoe dit te bereiden tot heerlijk voedsel.
2. In gang zetten van (deels) overschakeling van eenjarige naar meerjarige
gewassen door koksopleidingen te betrekken bij het bereiden van voedsel met
meerjarige gewassen.
3. Sociale en informatieve functie aan voedselparkperceel geven door het maken
van een informatie centrum waar ook bijv. gezamenlijk thee uit de kruidentuin
gedronken kan worden en een natuurspeeltuin in te richten.
4. Aan huis gebonden inwoners, bijvoorbeeld ouderen of zieken van voedsel
voorzien. Regelmatig een gezamenlijk eten voor hun en andere inwoners
organiseren, bijvoorbeeld in het dorpshuis of in het nieuwe kindcentrum. De
leerlingen van de basisscholen worden betrokken bij het bereiden van de maaltijden.
5. Werkervaringsplekken niet alleen m.b.t. voedselproductie, maar ook m.b.t.
distributie of afleveren, koken, maaltijden serveren, etc.
Projectvoorstel
Het bereiken van bovenstaande doelen zal gefaseerd plaatsvinden. Alvorens dat
een voedselpark voldoende voedsel produceert zijn een behoorlijk aantal jaren
verstreken. Daarom zal op het voedselparkterrein ook ruimte gecreëerd worden voor
een natuurlijke moestuin.
Plan van aanpak
Het voedselparkplan past binnen het bestemmingsplan. De bewoners van de
Stichtinglaan zijn uitgebreid geïnformeerd en hebben hun mening en wensen
kenbaar gemaakt. De meerderheid is voor of staat neutraal tegenover het plan.
Daarnaast hebben de vijf basisscholen in de regio (de Wegwijzer, de Kinderboom
inclusief de Ruitenvelder, de Wiekslag en de Meent) aangegeven dat ze graag
(projectmatig) gebruik willen maken van de geboden mogelijkheden.
Staatsbosbeheer heeft de bewoners van de Stichtinglaan aangegeven dat de
initiatiefnemers van het voedselpark door mogen gaan met het ontwikkelen van het
plan.
Om het plan verder gestalte te kunnen geven zal de Stichting Voedselpark opgericht
worden. Daarnaast zal een financiële dekking van de opstartkosten nodig zijn.
Hierbij wordt gedacht aan subsidies en sponsoring. Ook zal er een groep vrijwilligers
gezocht worden.
Ontwerp van het voedselpark
Van de initiatiefnemers nemen twee personen deel aan ‘de werkplaats
Voedselbossen’ georganiseerd door de drie noordelijke Natuur- en Milieufederaties.
Door de deelnemers aan deze werkplaats wordt in een aantal sessies een tool-kit
ontwikkeld om onervaren mensen te helpen bij het opzetten van een voedselbos. De
werkplaatsleden en Wouter van Eck (ontwerper en eigenaar van het eerste
voedselbos in Nederland) zullen bij het ontwerp van het voedselpark betrokken
worden. Evenals Staatsbosbeheer.
Natuurlijk worden ook de basisschooljeugd en inwoners erbij betrokken, want het
wordt uiteindelijk een park voor en van hun. Vooraf zullen we inventariseren welke
wensen en ideeën ze hebben. Daarna zal het concept ontwerp met de
ervaringsdeskundigen worden getoetst en geoptimaliseerd. Het definitieve concept
ontwerp zal tijdens een inloopsessie met alle belangstellende inwoners worden
gedeeld en daarbij kunnen ze nog éénmaal hun ideeën en meningen geven.
Vervolgens wordt het definitieve ontwerp vastgesteld.
In het ontwerp zal ook rekening gehouden worden met de mogelijkheid dat de
uiteindelijke natuurlijke moestuin kleiner kan uitvallen.
Inrichten van het voedselpark
Na het ontwerp zal de inrichting van het voedselpark kunnen beginnen. Dit zal in
fases plaatsvinden. In de eerste fase Allereerst zullen de grondwerkzaamheden,
verwijderen van boomstronken, aanleg van de wandelpaden, ontmoetingsplek en
eventueel een te leggen poel, moeten plaatsvinden. Ook zal de randbeplanting langs
de Stichtinglaan aangeplant worden, samen met basisscholieren en vrijwilligers.
Vrijwilligers zullen, onder begeleiding van een cursus Natuurlijke moestuin, de eerste
moestuinbedden aanleggen. Natuurlijk zullen ook de basisscholieren
moestuinbedden helpen aanleggen. Daarnaast zullen een aantal verhoogde
moestuinbakken en een schaftkeet worden geplaatst. Hiermee willen we in het
eerste kwartaal 2019 starten.opelijk kan dit in het vierde kwartaal van 2018
plaatsvinden. De moestuin zal gefaseerd worden aangelegd. De snelheid waarmee
dit gebeurt en de uiteindelijke grootte is afhankelijk van het aantal vrijwilligers en de
vraag naar de groenten. Mocht in de loop der jaren blijken dat er geen behoefte is
aan de volledige gereserveerde ruimte dan wordt het onbenutte deel bij het
voedselbos gedeelte betrokken.
In de tweede fase zullen de planten voor het voedselbos zullen besteld moeten
worden. Planten die in pot geleverd worden kunnen direct geplant worden en
diegene die alleen met kluit deze winter geleverd kunnen worden, zullen dan in het
voorjaar najaar 2019 tot het voorjaar 2020 geplant kunnen worden. Ook een deel
van de moestuin zal aangelegd wordenHoogstwaarschijnlijk zullen lang niet alle
voedselbosplanten direct leverbaar zijn. Deze planten zullen dus nog later geplant
worden.Het resterende zal in het najaar 2019 of in het voorjaar van 2020 geplant
kunnen worden, althans dat is momenteel de planning.
Daarnaast zullen in fase 2 verhoogde moestuinbakken worden aangebracht, een
composttoilet, een keet en een gereedschapshok worden geplaatst.
Bij het inrichten van het voedselpark zal naast professionele hulp gebruik worden
gemaakt van de schooljeugd en vrijwilligers.
Activiteiten Voedselpark Slochteren
1. Een jaarcursus Natuurlijke moestuin wordt aan alle vrijwilligers. die in de
moestuin willen werken, gegeven. Het doel hiervan is dat alle vrijwilligers
begrijpen waarom er op deze manier wordt gewerkt en hoe ze het goed
toepassen. Tijdens deze cursus wordt de theorie gekoppeld aan de praktijk.
Uitgangspunt is samenwerken met de natuur en niet tegen de natuur. Door de
jaren heen zal de bodemstructuur en de voedingswaarde steeds verder
toenemen, waardoor ook de oogst steeds beter wordt.
2. Jaarprogramma maken voor de verschillende basisscholen, samen met de
betreffende school. In ieder geval kunnen de basisschoolscholieren vanaf het
eerste kwartaal helpen bij het aanleggen van de moestuinbedden, het
opkweken van groenteplantjes vanuit zaad, het planten in de moestuin,
oogsten en bereiden.
3. Inventariseren beschikbaare educatief materiaal, opstellen van extra educatief
materiaal.
4. Zodra de voedselopbrengst voldoende is, eventueel aangevuld met voedsel
van lokale telers, scholieren laten koken voor inwoners en gezamenlijk eten.
Hierbij zullen mensen die aan huis gebonden zijn zeker niet vergeten worden.
Bij een nog grotere voedselopbrengst een bezorgdienst opzetten voor
mensen die aan huis gebonden zijn.
5. Koksschool benaderen om leerlingen te betrekken bij het bereiden van
meerjarige groenten.
6. Workshops, met onderwerpen die aan het voedselpark gerelateerd zijn,
organiseren.
7. Monitoren van de ontwikkelingen op het gebied van biodiversiteit
Betrokken Partijen
Allereerst natuurlijk de inwoners van Slochteren en omgeving
Al vanaf de aanloop naar het Voedselpark worden zoveel mogelijk inwoners
betrokken, ze worden actief benaderd om hun ideeën en wensen te geven tijdens de
ontwerpfase. Hierdoor wordt het Voedselpark een beetje van hunzelf. Daarna
kunnen ze helpen bij het aanplanten en onderhouden van het park. Natuurlijk
kunnen ze zelf meewerken aan het telen van groenten, hun groenten en fruit kopen,
gewoon wandelen en proeven, deelnemen aan workshops, etc.
Naast het bestuur van de Stichting Voedselpark Slochteren is al een aardige groep
van vrijwilligers betrokken geraakt. Eind januari bestaat het aantal vrijwilligers uit
acht personen, dit is exclusief de vijf bestuursleden.
De basisscholen De Wegwijzer, De Kinderboom, De Ruitenvelder, De Wiekslag, De
Meent en De Springplank willen graag met hun leerlingen ofwel projectmatig ofwel
met een ‘eigen stukje moestuin’ deelnemen aan activiteiten van Voedselpark
Slochteren.
Daarnaast wordt het initiatief Voedselpark Slochteren ondersteund door:
Staatsbosbeheer
Zij stellen het perceel ter beschikking en hebben een schaftkeet geschonken.
Gemeente Midden-Groningen
zij hebben geholpen eft vooral in de beginfase geholpen met contacten
leggen (in de beginfase), de notariele oprichtingskosten voor de Stichting
betaald, stellen subsidies beschikbaar.
Dorpsvereniging Slochteren was bereid te kijken of we een werkgroep onder
de vereniging konden worden. Dit werd door een notaris afgeraden, omdat de
leden zich dan ook uit kunnen spreken over de doelstellingen van het
Voedselparkheeft een donatie gedaan, om ons bij het opstarten te helpen.
Midden Groningse uitdaging heeft ons geadviseerd over de rechtsvorm en
raadde een stichting aan. Daarnaast krijgen we advies met betrekking tot
subsidieaanvragen
Both ENDS
Voor de financiële onderbouwing van onze plannen krijgen we hulp van Both
ENDS. Zij hebben een database waarin alle kosten voor aanleg en exploitatie
van voedselbossen zitten, inclusief inkomsten. Deze database is gebaseerd
op bestaande voedselbossen. Zij willen ons voedselbos ook betrekken bij het
verfijnen van hun database.
Landschapsbeheer Groningern landschap.. Zij gaan kijken bij welk van hun
projecten (een gedeelte van) dit plan aansluit en hoe ze ons kunnen
ondersteunen.
Studenten van AOC Terra helpen ons als vrijwilligers met het inmeten van het
terrein en de aanwezige boomstronken, graven van profielkuilen en de
aanlegwerkzaamheden van het voedselpark.
Monika Prikar (IVN) en Klaas Steenbergen (ecologisch tuinbeheerder)
hebben, als vrijwilligers, een eerste nulmeting met betrekking tot de
aanwezige begroeiing uitgevoerd. In het voorjaar 2019 zullen ze een
complete nulmeting doen, zowel met betrekking tot de flora als fauna.
Daarnaast hebben ze toegezegd dat ze het perceel willen blijven monitoren.
